فریاد اسلام‌خواهی زیر گنبد فیروزه‌ای/ مروری بر چرایی و چگونگی وقوع قیام مسجد گوهرشاد
تاریخ انتشار: ۲۱ تیر ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۸۲۰۱۰۶۸
مسجد گوهرشاد، یکی از مُعْظَم‌ترین و مشهورترین نمادهای معماری اسلامی است. مسجدی که به سفارش گوهرشاد خاتون، همسر خیراندیش شاهرخ تیموری، در دهه دوم قرن نهم، توسط معمار شهیر آن دوران، یعنی قوام‌الدین بن زین‌الدین شیرازی طراحی شد و براساس یک نقل تاریخی، ساخت و اجرای آن حدود ۹ سال طول کشید و در سال ۸۲۱ قمری به پایان رسید.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
این مسجد، از ابتدای تأسیس، مانند هر مسجد جامع دیگری، به عنوان یکی از اصلی‌ترین مراکز اجتماع مردم مشهد شناخته میشد. به همین دلیل، ریشه بسیاری از اتفاقات تاریخی و بخش مهمی از قیام‌های مردم مشهد در چند سده اخیر را می‌توان در تاریخ مسجد گوهرشاد جُست. از جمله این قیام‌ها می‌توان به قیام سال ۱۲۸۲ش. علیه ظلم و ستم آصف‌الدوله شاهسون، والی وقت خراسان اشاره کرد که برخی از مورخان، آن را مقدمه‌ای برای آغاز نهضت مشروطیت می‌دانند.
امروزه، این بنای فاخر، بخشی از اماکن متبرکه حرم امام رضا(ع) محسوب می‌شود و همه ساله میزبان خیل مؤمنانی است که در ایام اعتکاف ماه رجب و رمضان، به دنبال خلوتی برای راز و نیاز با پروردگار هستند.
مهمترین رویداد تاریخی مسجد گوهرشاد
در مرور رویدادهایی که مسجد گوهرشاد پایگاه شکل‌گیری آنها بوده، قیام تیرماه سال ۱۳۱۴ جایگاه ویژه‌ای دارد و بلکه بسیاری از مورخان و پژوهشگران تاریخ معاصر، آن را شاخص‌ترین رویداد تاریخ مسجد گوهرشاد می‌دانند. قیامی که ما آن را با نام «قیام مسجد گوهرشاد» می‌شناسیم، در واقع برآیند یک تلاش ملی برای ایستادن در برابر کج‌روی‌های اعتقادی و رفتارهای ضد دینی بود که رضاخان تقریباً از سال ۱۳۰۷شمسی به این سو، درصدد اجرایی کردن آنها برآمد. این رفتارها که با هدف اسلام‌زدایی از جامعه ایران برنامه‌ریزی شد، میراث نفوذ فرهنگ غربی در میان منورالفکرهای عصر مشروطه بود که به قول سیدحسن تقی‌زاده، درصدد فرنگی کردن ایرانیان «از فرق سر تا نوک پا» بودند و چون نتوانستند در تکاپوهای سیاسی و فرهنگی خود به این مهم دست یابند، مشت آهنین رضاخان را به مثابه یک ابزار قدرتمند برای تحمیل این خفت بر مردم ایران به کار گرفتند.
مقدمات یک قیام
قیام خونین مسجد گوهرشاد که به شهادت صدها تن در خانه خدا انجامید و لکه ننگی ابدی بر دامن خاندان پهلوی گذاشت، به دنبال برخی وقایع در شیراز و تبریز و درنهایت اعتراض علمای مشهد به نقش رژیم در این رویدادها آغاز شد. واقعیت آن بود که رضاخان پس از بازگشت از سفر ترکیه در سال۱۳۱۳ و به دنبال اجرایی کردن طرح به اصطلاح تجدد آمرانه‌اش، درصدد تغییر دوباره لباس و نیز کشف حجاب اجباری در جامعه مسلمان ایران برآمد. این برنامه در بهمن ۱۳۱۳، ضمن برگزاری مراسم افتتاح دانشگاه تهران، جنبه عینی به خود گرفت و با حضور رسمی دختران بدون حجاب در این مراسم، روند اجرای طرح آغاز شد.
در پی آن و از اوایل سال ۱۳۱۴، طرحی با عنوان «متحدالشکل کردن لباس» به تصویب رسید که بر اساس آن، مردان موظف به استفاده از «کلاه شاپو» (لبه‌دار) می‌شدند. تلاقی اجباری شدن کلاه شاپو با برنامه ۱۳ نوروز سال ۱۳۱۴ در شیراز، علما و مردم متدین ایران را متوجه آغاز یک برنامه ضدفرهنگی و گسترده کرد.
۱۳ نوروز سال ۱۳۱۴، طی برنامه‌ای در شیراز که با حضور علی‌اصغر حکمت، وزیر فرهنگ وقت برگزار شد، برای نخستین بار و در یک برنامه عمومی، تعدادی از دختران بدون حجاب روی سکوی نمایش رفتند و به اجرای برنامه رقص پرداختند. واکنش مردم شیراز به این اقدام، شدید بود و مرحوم آیت‌الله فال‌اسیری، در مسجد وکیل سخنرانی آتشینی علیه رژیم پهلوی ایراد کرد و در پی آن، اوضاع شهر متشنج شد.
با دستگیری آیت‌الله فال‌اسیری، آیت‌الله انگجی و تعداد دیگری از علمای تبریز، دست به اعتراضات گسترده زدند که این اعتراضات هم با دخالت نیروهای نظامی رضاخان به شدت سرکوب و علمای فعال در این اعتراضات بازداشت و تبعید شدند. خبر این اتفاقات، همزمان با خبر قانون اجباری شدن کلاه شاپو، در خردادماه سال ۱۳۱۴ به مشهد رسید و سبب نگرانی شدید علمای مشهد شد.
جلسه تاریخی در بیت آیت‌الله سیدیونس اردبیلی
علمای مشهد با زعامت آیت‌الله العظمی سیدحسین قمی جلسه‌ای تشکیل دادند تا برای وضع به وجود آمده چاره‌ای بیندیشند. تحلیل آنها این بود که رژیم، برنامه جدید خود را با برنامه تغییر لباس مردان آغاز کرده و به احتمال زیاد، این کار را با کشف حجاب، تکمیل خواهدکرد.
آیت‌الله قمی، پس از جلسه با علمای مشهد که در بیت آیت‌الله سیدیونس اردبیلی منعقد شد، در حرم رضوی منبر رفت و پس از ایراد نطقی آتشین، به تلخی گریست و گفت: «امروز اسلام فدایی می‌خواهد و من حاضرم در راه اسلام فدا شوم». او پس از این سخنرانی، براساس قراری که با دیگر علما گذاشته‌بود، راهی تهران شد تا در دیدار با رضاخان، به او بابت اقداماتش هشدار بدهد؛ اما با دستور دربار، آیت‌الله قمی را در «باغ سراج‌الملک» مکانی در شهر ری، بازداشت کردند. خبر این اتفاق در نیمه تیرماه ۱۳۱۴ به مشهد رسید و شهر ملتهب شد.
آغاز و انجام قیام
از این مرحله به بعد، مسجد جامع گوهرشاد به مرکز قیام بزرگ و ملی مردم ایران علیه سیاست‌های ضدملی و ضدفرهنگی رضاخان تبدیل شد. سخنرانی‌های پرشور مرحوم شیخ بهلول گنابادی، اجتماع هزاران نفری مردم را در پی داشت. جمع کثیری از مردم که به بازداشت مرجع تقلیدشان معترض بودند، پس از حضور در مسجد، با سخنرانی افشاگرانه سخنرانان، پی به ابعاد طرح گسترده‌ای بردند که ایمان و اعتقاد آنها را هدف قرار داده بود.
با رسیدن خبر اجتماع مردم در مسجد گوهرشاد، فرمان سرکوبی متحصنان از سوی رضاخان صادر شد. فتح‌الله پاکروان، استاندار وقت، با همکاری نظامیانی همچون سرهنگ نوائی کوشید در ۱۹ تیرماه، اجتماع مسجد گوهرشاد را متفرق کند؛ اما مقاومت مردم مانع این کار شد. به این ترتیب، برنامه یورش وحشیانه به مسجد را برای ساعت ۱۲ شب ۲۱ تیرماه طراحی کردند.
براساس گزارش حسین مکی در کتاب «تاریخ ۲۰ ساله ایران» هنوز دقایقی از شروع روز ۲۱ تیر نگذشته بود که صدای پیاپی گلوله تفنگ و مسلسل، سکوت مسجد گوهرشاد را شکست؛ مردان، زنان و کودکان حاضر در مسجد با سراسیمگی به سمت درهای ورودی رفتند، اما به محض باز شدن درها، آماج گلوله مسلسل‌هایی قرار گرفتند که در ورودی‌های مسجد مستقر شده بودند. براساس گزارش شاهدان عینی که «سینا واحد» آنها را در کتاب «قیام گوهرشاد» جمع‌آوری کرده، همه مبادی ورودی و خروجی مسجد توسط مأموران بسته شده بود و تعدادی از آنها نیز بالای دیوارها و سقف مسجد مستقر بودند و به سمت مردم تیراندازی می‌کردند. صبح روز بعد، قیام مسجد گوهرشاد با شهادت صدها بی‌گناه، به ظاهر سرکوب شد؛ اما یاد آن مقاومت شجاعانه در یاد و خاطره مردم ایران باقی ماند.
منبع: قدس آنلاین
کلیدواژه: مسجد گوهرشاد علمای مشهد سال ۱۳۱۴ آیت الله
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.qudsonline.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «قدس آنلاین» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۸۲۰۱۰۶۸ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
اسلام بزرگترین حامی حقوق زن است
به گزارش خبرگزاری مهر، متن پیام حضرت آیت‌الله حسین نوی همدانی به اختتامیه همایش ملی «هویت عصری زنان در آئینه قرآن و حدیث» به این شرح است:
بسم الله الرحمن الرحیم الحمدلله رب العالمین و الصلاه و السلام علی سیدنا و نبینا ابی القاسم المصطفی محمد و علی اهل بیته الطیبین الطاهرین سیما بقیه الله فی الارضین.
با سلام و تحیت به آن مجمع محترم؛
موضوع «جایگاه و موقعیت بانوان» از دیرباز مورد گفتمان اندیشمندان و صاحب نظران بوده و نویسندگان و نظریه پردازان در این زمین دیدگاه‌های گوناگونی ارائه داده و هر یک از آنان برداشت و تحلیلی داشته و طبق جهان بینی خود آن را ابراز داشته‌اند. که این موضوع مطالعه تاریخ اقوام و ملل روشن‌تر می‌شود.
در این میان مکتب حیات بخش اسلام که کامل‌ترین ادیان است با توجه به نظر واقع بینانه به انسان و وظایف و تکالیف او، موقعیت بانوان را به نحو اصولی مورد تجزیه و تحلیل قرار داده و با عنایت به ساختار زنان به تبیین حقوق آنها پرداخته است که با نگرش دقیق و خالی از اغراض باید گفت: در هیچ مکتب و گرایشی اینگونه حریم و حقوق زنان مورد حمایت قرار نگرفته و شأن و منزلت آنان مصونیت پیدا نکرده است.
مگر نه این است که پیش از ظهور اسلام با زنان در همه نقاط جهان به بدترین نوع برخورد می‌شده و از کمترین حقوق اجتماعی محرومشان داشته بودند.
که در آن فضای مسموم حضرت رسول اکرم (ص) رفعت مقام و شأن بالای بانوان را با کمال صراحت اعلام و قوانینی بر اساس فطرت انسان مقرر داشت.
و مگر نه این است که با استقبال از حضور زنان در عرصه‌های جهادی و آموزشی و پرورشی و اجتماعی سالهای نخستین ظهور اسلام به عصر طلایی تبدیل شد و بر تارک جبین تاریخ اسلام درخشید.
انسانی در میان دو دیوار بلند تحجر و تمدن کاذب. محبوسی در اعماق دو زندان: زندان جاهلیت و زندان بردگی مدرن. اسیر دو کمند: کمند اوهام و خرافات و کمند تهمت و افترات. مقهور دو فرهنگ، فرهنگ جاهلی و فرهنگ کلمات فریبنده به نام آزادی و به عنوان علم و تمدن و تساوی حقوق. بالاخره فریادگری بدون فریادرس! و مجرمی بدون ارتکاب جرم، مظلومی به ظلم مضاعف و محروم از حقوق زندگی صحیح.
در روزگاری که در تمام فرهنگ‌های اقوام و ملل جهان «زن» به عنوان یک «موجود پست» و «طفیلی» و انسان درجه دوم مطرح بود و تلخی و محرومیت بر همه ابعاد و زندگی او چه سیاسی، چه فرهنگی و چه اقتصادی سایه افکنده و مورد بدبینی‌ها و آماج تهمت‌ها بود و از هیچ روزنه‌ای بر افق زندگی او روشنایی نمی‌تابید، و همه درها بر روی او بسته بود، خورشید اسلام طلوع کرد و افق زندگی او را از کران تا کران روشن نمود و ندای عطوفت آمیز پیغمبر رحمت، حضرت محمد (ص) روح نشاط و امید در کالبد او دمید و راه ترقی و تکامل را به روی او از همه جهت باز کرد.
حضرتش موقعیت مهم «زن» در اجتماع بشری و جایگاه بلند او و شایستگی‌ها و استعدادهای فراوانی را که دست آفرینش در وجود این موجود بدیع قرار داده است را گوش زد کرد و آیه‌هایی از قرآن مجید را در رابطه با معرفی مقام مهم زن و ارزش والای او برای مردم بیان نمود. «زن» را به عنوان اینکه مانند مرد یک انسان کامل است و شایسته همه کمالات و کرامت‌های انسانی است و شایستگی خلیفه الهی بودن را دارد معرفی کرد.
«من عمل صالحا من ذکر أو انثی و هو مومن فلنحیینه حیاة طیبة ولنجزینهم اجرهم بأحسن ما کانوا یعملون»
«ان المسلمین و المسلمات و المومنین والمومنات والقانتین والقانتات والصادقین والصادقات و الصابرین و الصابرات والخاشعین والخاشعات و المتصدقین و المتصدقات والصائمات والحافظین فروجهم والحافظات والذاکرین الله کثیرا و الذاکرات أعد الله لهم مغفرة و اجرا عظیما»
این نمونه‌ای از آیات قرآن در عظمت زنان است و بر همین اساس همانطور که نمونه‌ای از مردان برای الگوسازی ذکر نمود، از زنان شایسته یز به عنوان الگو معرفی می‌شود:
«ضرب الله مثلاً للذین کفروا امرأت نوح و امرأت لوط کانتا تحت عبدین من عبادنا صالحین فخانتاهما فلهم یغنیا عنهما من الله شیئا و قیل ادخلا النار مع الداخلین و ضرب الله مثلاً للذین آمنوا امرأت فرعون إذ قالت رب ابن لی عندک بیتا فی الجنه و نجنی من فرعون و عمله و نجنی من القوم الظالمین و مریم ابنت عمران التی احصنت فرجها فنفخنا فیه من روحنا و صدقت بکلمات ربها و کتبه و کانت من القانتین»
و در روایات ما نیز احادیث مختلف و متواتر درباره حقوق و جایگاه بانوان ذکر شده است که توصیه می‌شود به کتب حدیثی ما مراجعه کرده و با در نظر گرفتن سند احادیث بعضی از مطالب جعلی که با قرآن کریم مطابقت ندارد را استثنا نمود.
امروز نیز دنیای کفر با متهم ساختن اسلام نسبت به حقوق زن آنچه را که خود در عمل انجام می‌دهد به دین مقدس ما نسبت می‌دهد در حالی که با این عمل می خواهد پرده سیاه بر حقایق و موقعیت زن در اسلام بپوشاند و عمل ننگین خود را نسبت به بانوان توجیه نماید، اما باید با صدای رسا و بلند اعلام کرد که این دین بزرگترین حامی حقوق زن می‌باشد.
در پایان از همه حاضرین، خصوصاً از برگزارکنندگان این جلسه محترم و به ویژه نماینده معظم ولی فقیه آیت الله آقای نور مفیدی کمال سپاس و تشکر را دارم و و توفیق همگان را از خداوند متعال خواستارم و ملتمس دعای خیر می‌باشم.
کد خبر 6094197
جاده کندوان یک طرفه شد